Mahmud Qazan

Mahmud Qazan
monq. ᠭᠠᠵᠠᠨ ᠬᠠᠨ
Elxanilər sülaləsindən VII elxan
3 noyabr 1295 – 17 may 1304
Əvvəlki	Baydu xan
Sonrakı	Olcaytu
Xorasan valisi
11 avqust 1284 – 3 noyabr 1295
Əvvəlki	Arqun xan
Sonrakı	Əbu Səid Bahadur
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	5 noyabr 1271
Doğum yeri	Abaskun, Mazandaran
Vəfat tarixi	17 may 1304 (32 yaşında)
Vəfat yeri	Qəzvin
Dəfn yeri	Təbriz
Fəaliyyəti	suveren[d]
Atası	Arqun xan
Anası	Qutluq xatun
Ailəsi	Çingizlilər, Elxanlılar sülaləsi
Dini	islam, buddizm
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sultan Mahmud Qazan xan, Qazan xan və ya bəzən qərblilərin dediyi kimi Kasanus^[1] (5 noyabr 1271, Mazandaran ostanı – 11 may 1304, Qəzvin) — Çingiz xanın ölümündən sonra formalaşan uluslardan biri olan Elxanilərin VII elxanı. O, bu imperiyanı 1295-ci ildən 1304-cü ilə qədər idarə etmişdir. Arqun xanın oğlu olan Qazan xan Abaqa xanın nəvəsi, Hülakü xanın isə nəticəsi idi. Beləliklə, o, birbaşa Çingiz xanın sülaləsindən gəlməkdə idi. Elxanilər dövlətini idarə etmiş şəxslər içərisində ən önəmli elxan hesab edilən qazan xan ən çox İslamı qəbul etməsi və 1295-ci ildə taxta çıxdığı zaman İmam ibn Teymiyyə ilə görüşməsinə görə bilinməkdədir. O, din dəyişdirmə addımı ilə Qərbi Asiya, İran, İraq, Anadolu və Cənubi Qafqazdakı monqolların arasında dominant dinin də müəyyən edilməsində həlledici rol oynamışdır.

Onun əsas arvadlarından biri olan Kököçin idi. Bayat tayfasından olan Kököçin əslində Qazan xanın atası Arqun ilə nişanlanmışdı, lakin sonuncunun ölümündən sonra Qazan xan ilə evləndirildi. O, Elxanilərə Qazan xanla eyni sülalədən gələn və ali monqol xaqanı hesab ediləm Xubilay xan tərəfindən göndərilmişdi.

Qazan xanın hakimiyyəti dövründə Suriyanı ələ keçirmək uğrunda Məmlük dövləti, eləcə də yeni bölgələr uğrunda mübarizə şəraitində bir digər türk-monqol dövləti olan Çağatay xanlığı ilə döyüşlər baş vermişdi. Eyni zamanda Avropa dövlətləri ilə yaxından diplomatik əlaqələr saxlayan Qazan xan özünün sələflərinin uğursuz Franko-Monqol ittifaqının qurulması siyasətini davam etdirmişdi. Yüksək mədəniyyətə malik şəxs kimi dəyərləndirilən Qazan xan bir çox hoppiyə sahib olmuş, çox sayıda xarici dildə danışmağı bacarmış, Elxanilər dövlətinin bir çox sahəsində islahatlar həyata keçirmişdi. Bu islahatlardan xüsusən valyuta münasibətlərini və fiskal siyasəti standartlaşdırılması ən mühümləri hesab edilir.

1. ↑ Schein, 1979. səh. 806